Nauczanie przez doświadczenie (ang. Experiential Learning) może przybierać różne formy. Do najpopularniejszych należy włączanie uczniów w planowanie i realizację projektów edukacyjnych. Projekty mają jeszcze i tę zaletę, że pozwalają na indywidualizację pracy ucznia, co okazuje się użyteczne w warunkach klas łączonych, a też odpowiadają dobrze na ogólny problem występujący w każdej szkole: jak pracować z grupami uczniów składającymi się z osób o różnych predyspozycjach, stylach uczenia się i będących na różnych etapach rozwoju (chodzi tu też m.in. o wszelkie dysfunkcje rozwoju ucznia, dla których dysleksja stanowi jakby symbol, ale tak naprawdę wierzchołek góry lodowej).

Według modelu nauczania opisanego przez D. A. Kolba (D.A. Kolb (1984). Experiential Learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall) przyjmuje się, że istnieje kilka typów uczenia się „pasujących” różnym typom osób (o różnych predyspozycjach osobistych). Autor wyróżnia tu cztery zasadnicze typy uczenia się:

  1. Przez konkretne doświadczanie
    Gdy uczeń jest w stanie zaangażować się w pełni, w sposób otwarty i bez uprzedzeń w zdobywanie nowych doświadczeń.
  2. Przez refleksyjną obserwację
    Gdy uczeń jest w stanie obserwować swoje doświadczenia z wielu perspektyw i wyciągać wnioski.
  3. Przez abstrakcyjną konceptualizację
    Gdy uczeń jest w stanie tworzyć lub wykorzystać koncepcje, które integrują jego obserwacje i wnioski w logiczne i rozsądne teorie.
  4. Przez aktywne eksperymentowanie
    Gdy uczeń jest w stanie wykorzystać te (zebrane) teorie do rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji.

Sugeruje się dalej, by odrzucić obciążanie uczniów osiąganiem tych samych celów edukacyjnych w tym samym czasie, ale by prowadzić ich przez sekwencję zdarzeń, zwaną cyklem Kolba. Składa się ona z mieszanki działań pozwalających każdemu znaleźć swój własny klucz do osiągnięcia w danym czasie sukcesu na swoją własną miarę. Z połączenia tych działań powstaje spirala następujących po sobie form pracy:

Cykl Kolba pozwala na skuteczną eksplorację „rzeczywistości wychowawczej” dostępnej danemu uczącemu się w danym czasie? Oczywiście każdy z powyższych typów (etapów) uczenia się wymaga od nauczyciela innych metod nauczania (wspierania ucznia). Kolejnym wnioskiem jest, iż efektywne uczenie się zależy od przejścia przez ucznia pełnego cyklu (lub kilku cykli), tzn. poznania danego zagadnienia z wykorzystaniem wszystkich czterech sposobów uczenia się.

Taka metoda pracy daje szansę niwelowania różnic między uczniami, wynikających bądź to z różnicy wieku, naturalnych predyspozycji, uwarunkowań rodzinnych, czy występujących dość powszechnie dysfunkcji rozwojowych. Daje ona szansę włączenia w proces każdego uczestnika zajęć i optymalnego wykorzystania jego możliwości.

Tekst: Andrzej Biderman
—
Foto powyżej: Kei Rothblack
(Pixabay Licence)